WSPOMNIENIE MATURALNE.

Pani Albina, filigranowa kobieta o żywotnym usposobieniu, miłej aparycji i bystrym spojrzeniu, zajmowała na parterze owego domku dwa pokoje, wraz z niewiele od niej mniejszym kundelkiem o dźwięcznej nazwie “Punio”. (Jakim cudem weszła w posiadanie trzech pokoi, z których jeden mi wynajęła – nie mam pojęcia). W trzecim, samodzielnym pomieszczeniu, jakby dla przeciwwagi egzystowała babcia (której imienia już nie pamiętam), ważąca dobrze powyżej stu kilogramów. Cicha, nikomu nie wadząca postać z kaszubskim, lub jakimś innym podobnym, akcentem...

Wchodząc z ulicy do sieni, a właściwie ciemnego, niskiego korytarza, trzeba było przejść obok tych dwóch mieszkań, by dostrzec drewniane schody, skierowane w przeciwnym kierunku, a wiodące na “moje piętro”. Miałem tam skromnie umeblowany pokoik, ciągle zawalony książkami, jakimiś notatkami, płytami i sam Bóg wie czym jeszcze. Po przeciwnej stronie były zaś drzwi, za którymi żyła ascetyczna stara panna. Małomówna, chuda blondyna o dziwacznym wyglądzie i nie mniej dziwacznym ubiorze, z wiecznymi wypiekami na twarzy, okolonej trzęsącymi się blond lokami. Miała chyba lekkiego kręćka, choć nigdy nie zostało to udowodnione.

Oczywiście zdarzały się i nieporozumienia, jak chociażby i to, kiedy panna Jadzia skrzyczała swoim piskliwym głosikiem, Bogu ducha winną babunię, że wróbelek, którego uratowała od śmierci, “ma pchły”, a te małe żyjątka wskakują do jej mieszkania, i dostając się nachalnie pod ubranie (a może i bieliznę), nie pozwalają jej spokojnie zasnąć. Albo, kiedy gdzieś w okolicach godziny pierwszej w nocy, przyszła do mnie babcia i ze stoickim spokojem, okraszonym tym niepokojącym, zasapanym akcentem, powiedziała tylko tyle: “Panie Rumku, może byśta tańcowali trocha inaczyj, bo łu mnie rymsnął żyrandul”.

Generalnie jednak stanowiliśmy coś na kształt rodziny, akceptując siebie i wspomagając się nawzajem na zasadzie rzadko dziś spotykanej symbiozy. Przyznaję jednak, że zawsze, gdy szedłem spać, na wszelki wypadek zamykałem drzwi na zasuwkę, jakby trochę niedowierzając mojej sąsiadce z vis a vis.

No i jakby wbrew tym założeniom wszystko naraz zaczęło się dziać na opak... Wprawdzie Zbyszek po każdej wizycie w domu, przywoził całą masę wiejskich specjałów. Ja natomiast miałem niewielką rentę po rodzicach i kilkaset złotych od siostry na miesiąc. Jednak nasza niepisana umowa gwarantowała nam tylko zabezpieczenie bytu, jakby w niepełnym zakresie. Pierwsze piętnaście dni, zgodnie z jej ustanowionym prawem, zobowiązywaliśmy się żyć za moje pieniądze. Drugą część miesiąca, miała ratować naszą egzystencję przywożona ze wsi wałówka. Oczywiście około dwudziestego warunki umowne istniały już tylko w naszych głowach, gdyż zazwyczaj nie było już ani pieniędzy ani jedzenia a to z uwagi na straszliwie zatomizowane wydatki wiążące się z przyjętym i zaakceptowanym przez nas trybem życia, w którym nauka była na jakimś bardzo odległym krańcu.

Żyjemy ze Zbyszkiem do dziś tylko dlatego, że dwie nasze koleżanki, w tym trudnym czasie (do pierwszego), smażyły nam całą górę ziemniaczanych placków, które na gorąco były pyszne, ale po kilku dniach przypominały raczej podeszwy trzewików lub coś równie obrzydliwego... (nie muszę tu chyba dodawać, że za plackami ziemniaczanymi nie przepadam do dziś).

Nauka nam przestała wychodzić... Nie wiadomo dlaczego, po prostu za jakąś dziwną przyczyną nie wychodziła... i to nie wychodziła totalnie... Dopadły nas za to: beztroska, tańce i swawole, jakby matura była jakimś zwiewnym, eterycznym i nie dotyczącym nas zjawiskiem. Myślę, że bezpośrednią odpowiedzialność za ten stan rzeczy ponosiła także zbyt bliska obecność żeńskiego internatu i (co nie bez znaczenia), nieustanne wizyty, w naszym pokoiku, mieszkających tam dziewcząt. W klasie było ich dwadzieścia trzy, na ogólną liczbę dwudziestu dziewięciu uczni.

Pan profesor był nauczycielem, przed którym wszyscy czuli niesamowity respekt. Niewysoki, korpulentny, z gładko przyczesanymi do góry, mocno już przerzedzonymi, szpakowatymi włosami i podtrzymywanymi, zawsze lewą dłonią powiekami, co było związane z ich niedowładem (jakby osłaniał się od słońca), stanowił sam w sobie połączenie dynamitu z ogniem, choć jego postura skrywała znakomicie tą mieszaninę. Siał postrach nie tylko swoją dziwniastą skalą ocen, gdzie: “zwei” było niezłe “null” groźne a “null zu null” straszliwe, ale również z tytułu swego prześmiewczego charakteru. Jasnym jest, że na owy czas, tymi “null zu null” byliśmy my obaj.

Nadeszła wreszcie, ta oczekiwana, okraszona groźbą, piąta i szósta godzina połączonych lekcji języka niemieckiego, gdy drobnymi kroczkami pan profesor, w swoim niezmiennie wymiętym, popielatym garniturze dotoczył się do katedry. W klasie zapadła niesamowita cisza, pełna napięcia i strachu. Kilka osób chciało bowiem zdawać na “bardzo dobry”, kilka się poprawić o stopień wyżej, no i do tego my, z tą naszą “ostatnią deską”.

Do dziś w jakichś nagłych acz tragicznych wizjach, widzę go, pochylonego nad dziennikiem, z wąsikiem a la Charlie Chaplin, coś tam wpisującego i od czasu do czasu podnoszącego głowę, z tym nieodłącznym gestem podtrzymywanych powiek i nieokreślonym tikiem, jakby się dziwił, że oto ktoś jeszcze z tej bandy potrafił przetrzymać napięcie i żyje... Trwało to jakiś czas, dla mnie graniczący chyba z pojęciem wieczności, gdy w końcu, nie podnosząc głowy znad prowadzonych zapisków powiedział: - “Nno tto, tto (zapomniałem dodać, że lekko się zacinał)... tych dwóch “nnnajlepszych” ppoproszę do tttablicy...

Wstaliśmy obaj i jak na ścięcie powędrowaliśmy na środek klasy... Pan profesor nadal nie podnosił głowy, coś tam nieustannie wertując, stawiając wykrzykniki (zapewne przy “nullach”) i nanosząc jakieś tylko jemu znane poprawki... W końcu spojrzał na nas i... Do dziś pamiętam to jego nagłe, niewyobrażalne zdumienie... Zdumienie tak ogromne i dynamiczne, że aż podskoczył z trzaskiem odsuwając krzesło... Jego oczy w mig przybrały rozmiar pięciozłotówek, przy czym jego okrągłą przypoconą twarz rozciągnął nagły grymas przemieszanych, sprzecznych uczuć i niczym nie ograniczonego, ekscytującego rozbawienia... (w tym ułamku sekundy mignęła mi nie wiedzieć dlaczego podobna do tej, twarz księdza, gdy w okresie mojej ministrantury, na nabożeństwie o szóstej rano, wypadły mi z rąk dzwonki, jako że na moment przysnąłem). – “ Tto, tto wwy jest... jjesteście cci nnajlepsi...” Wybuchnął takim śmiechem jakiego nigdy przedtem ani potem w swoim życiu nie słyszałem, a który pali mnie do dziś... – “Nnaj... nnnaj...llepsi... Hi, hi, hi...” Jego brzuch trząsł się w konwulsjach... Łzy popłynęły mu z oczu... Rechotał podbiegając to do nas, to do zamarłej w bezruchu klasy, to do katedry... – “Ppatrz...cie.., Nnnaj... nnajlepsi... So gut... So gut... Aa to cci... Hi, hi, hi... Interessant... Das verstehe ich gut?”

Cała klasa nie wytrzymała, Rycząc i zanosząc się śmiechem... (choć przed chwilą wszyscy przymierali ze strachu i nikomu nie było zbyt wesoło, widząc nas zmartwiałych i trochę jakby nieżywych) ubawiona tym gigantycznym nieporozumieniem i... minęło chyba dobre pół godziny nim wszyscy się uspokoili, trąc załzawione ze śmiechu oczy... A my staliśmy na środku jak dwaj durnie, nie bardzo wiedząc co robić i jak się zachować. Zbolali jak Chrystus na krzyżu, upokorzeni, obezwładnieni i nieomal pozbawieni nie tylko krwi w organizmach ale i życia...

Po wszelkiego typu gestach, jak przecieranie oczu, poprawianie ciągle opadających z krągłości brzucha spodni i jeszcze, od czasu do czasu wstrząsany konwulsjami nieprawdopodobnego, sytuacyjnego komizmu, kazał nam odmaszerować na miejsce, o nic nie pytając... Jego twarz wyrażała długo, bardzo długo, coś, co kojarzy mi się ze spamiętanym nie wiadomo skąd, tajemnym podjadaniem konfitur...

Egzaminy zaliczyłem jak “burza”. Obawiałem się tylko matematyki (jako, że język niemiecki nie był przedmiotem maturalnym). Ta “burza” była możliwa także dlatego, że wspomniany wyżej pan profesor “podrzucił” mi rozwiązania wszystkich algebraicznych i trygonometrycznych zadań. Przyznaję, że w pierwszej chwili podejrzewałem go o jakiś nieetyczny chwyt, by przyłapać mnie na ściąganiu, ale gdy któryś raz z rzędu przechodząc koło mnie zauważył mój bezruch nad czystą kartką syknął: “Śślepy jjesteś, czczy cco...” Zaryzykowałem! Moje obawy okazały się płonne... Zwaliłem trzy zadania, na pięć wymaganych (by nie budzić podejrzeń, że oto nagle mój umysł z filologicznego, stał się tak oświecony, że pojął na zasadzie jakiegoś nieoczekiwanego i niewytłumaczalnego impulsu wszystko to, co nie zawsze docierało do niego w ciągu ostatnich pięciu lat). I stałem się wolnym, dorosłym, wkraczającym w zawiłe meandry życia, mężczyzną.

Dopiero po upływie wielu lat (gdyż wyjechałem z miasta na dłużej), przypadkowo dowiedziałem się, że babunia zmarła cichutko, któregoś gorącego lata... Zapomniana, anonimowa, niczyja... “Przeleżała” sama kilkanaście dni w swoim ciupkim pokoiku, nim z uwagi na zapach, ktoś z sąsiadów powiadomił policję, że coś tam jest nie tak... Że nie żyje także pani Albina... Że Zbyszek awansował dość wysoko uprawiając jakąś działalność polityczną, w jednym z małych miasteczek swojego regionu i że od wielu lat cierpi na stwardnienie rozsiane. Niedawno zresztą go odwiedziłem. Spotkałem także któregoś dnia pannę Jadzię i choć jestem już w tym wieku, że niewiele rzeczy mnie zadziwia, poczułem jakieś nagłe mrowienie w plecach... Ale może tylko tak mi się wydawało...

Wypada tu jeszcze dodać, że kiedy po latach spotkaliśmy się wszyscy na zjeździe absolwentów połączonym z pięćdziesięcioleciem szkoły, cała nasza klasa pamiętała znakomicie to “przedstawienie”, z najdrobniejszymi szczegółami... i gremialnie zaśmiewaliśmy się z tego zdarzenia, do rozpuku...